Châu Âu tăng tốc cuộc đua không gian, cơ hội nào cho sinh viên Việt Nam?

Hội nghị Bộ trưởng của Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) tại Bremen cuối tháng 11/2025 đã thông qua ngân sách ba năm mới khoảng 22,3 tỷ euro cho giai đoạn 2026–2028 – mức cao nhất trong lịch sử ESA, tăng hơn 30% so với giai đoạn trước. Ngân sách kỷ lục này đi kèm định hướng rõ ràng: tăng đầu tư cho khoa học, chuẩn bị các sứ mệnh lớn như Enceladus, Mặt Trăng, Sao Hỏa và lần đầu tiên trao cho ESA một vai trò quốc phòng rõ nét hơn trong không gian.

ESA tăng ngân sách mạnh để “đuổi kịp” Mỹ và Trung Quốc

Hội nghị Bộ trưởng ESA (CM25) diễn ra ngày 26–27/11/2025 tại Bremen (Đức) với sự tham gia của đại diện 23 quốc gia thành viên và các nước liên kết. Tại đây, các nước đã thống nhất cấp cho ESA tổng cộng 22,3 tỷ euro cho giai đoạn 2026–2028, cao hơn khoảng 31% so với mức 16,9 tỷ euro của giai đoạn 2023–2025.

Con số “22,1 tỷ euro” được nhiều hãng tin quốc tế nhắc tới ngay sau hội nghị là số tạm tính ban đầu; đến ngày 02/12/2025, ESA cập nhật con số cuối cùng lên 22,3 tỷ euro sau khi chốt đủ các cam kết. Đây cũng là lần đầu tiên trong nhiều năm, các nước thành viên chấp nhận cấp gần như trọn vẹn mức ngân sách mà ESA đề xuất, thay vì chỉ khoảng 90% như các kỳ trước.

Với tỷ giá tham chiếu xấp xỉ 1 euro ≈ 30.600 đồng (cuối 11/2025), tổng ngân sách mới của ESA tương đương khoảng 680 nghìn tỷ đồng, tăng thêm hơn 160 nghìn tỷ đồng so với giai đoạn trước.

Theo Tổng giám đốc ESA Josef Aschbacher, cú tăng ngân sách này phản ánh nhận thức mới của châu Âu: nếu không tăng tốc, châu Âu sẽ tụt sâu so với Mỹ và Trung Quốc, cả về khoa học lẫn công nghiệp không gian. Hiện châu Âu chỉ chi khoảng 10–11% ngân sách không gian công toàn cầu, trong khi Mỹ chi tới 60%, Trung Quốc khoảng 12–15%.

Cơ hội nào cho sinh viên & nhà nghiên cứu Việt Nam?

Dù Việt Nam không phải thành viên ESA, ngân sách tăng mạnh của ESA vẫn mở ra một số cơ hội gián tiếp cho sinh viên và nhà nghiên cứu Việt Nam:

Cửa rộng hơn tại các đại học & viện nghiên cứu châu Âu

Phần lớn ngân sách khoa học và quan sát Trái Đất của ESA được phân bổ qua các dự án tại đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp châu Âu. Điều này đồng nghĩa với nhiều đề tài tiến sĩ, sau tiến sĩ, vị trí nghiên cứu mới ở các nước ESA như Đức, Pháp, Ý, Tây Ban Nha, Hà Lan… – nơi sinh viên Việt Nam có thể tiếp cận thông qua học bổng Erasmus Mundus, Marie Skłodowska-Curie Actions (MSCA) hoặc học bổng quốc gia của từng nước.

Cơ hội tham gia các dự án Enceladus, ExoMars, Earth Observation

Các dự án như Enceladus L4, Rosalind Franklin, hay các chương trình quan sát Trái Đất thế hệ mới đều cần đội ngũ về khoa học hành tinh, khoa học môi trường, AI xử lý ảnh vệ tinh, kỹ thuật tự động hóa, điều khiển, cơ khí – điện tử không gian.

Sinh viên Việt Nam du học thạc sĩ/tiến sĩ ở châu Âu trong các ngành vật lý, địa chất hành tinh, khoa học máy tính, viễn thám, cơ điện tử, hàng không–vũ trụ sẽ có cơ hội làm việc trực tiếp trên dữ liệu hoặc hệ thống ESA, dù không làm việc cho ESA với tư cách tổ chức.

Lời khuyên

Với các bạn sinh viên Việt Nam, điểm mấu chốt là nếu muốn tham gia “làn sóng ESA mới”, hãy nhắm mục tiêu tới việc học/ nghiên cứu tại các trường châu Âu có truyền thống làm dự án ESA (Đức, Pháp, Ý, Hà Lan, Scandinavia…). Chọn các ngành có liên hệ mạnh với không gian như vật lý, khoa học máy tính, viễn thám, khoa học dữ liệu, cơ khí – điện tử, hàng không-vũ trụ. Theo dõi các chương trình học bổng EU (Erasmus+, MSCA) và học bổng quốc gia để sang châu Âu từ sớm.

Cập nhật: 02/12/2025 lúc 5:38 chiều